پياز با نام علمي Allium cepa گياهي از خانواده نرگسيان يكي از سبزي‌ها پرمصرف در جهان است. پياز قدمت بسيار طولاني‌اي دارد. اسناد به‌جامانده از اهرام مصر نشان مي‌دهد چند هزار سال قبل از ميلاد مسيح در مصر كاشته مي‌شده است و به‌عنوان غذاي اصلي مصرف مي‌شده است. پياز گياهي دو يا سه‌ساله است كه قسمت زيرزميني آن قابل‌مصرف است و ساقه هوايي آن آبدار و توخالي است كه كمتر مورد مصرف قرار مي‌گيرد. در سال اول و با انجام غذاسازي گياه پياز زيرزمين تشكيل مي‌شود و در سال دوم ساقه‌هاي گل‌دار ظاهر شده و برداشت بذر پياز آغاز مي‌شود.
پياز معمولاً به سه دسته روزبلند، روزمتوسط و روزكوتاه تقسيم مي‌شود اين ويژگي مشخص مي‌كند كه پياز بايد در چه فصلي كاشته شود به اين صورت كه پيازهاي روزبلند در بهار كه طول روزبلند بوده كاشته مي‌شود و پيازهاي روزكوتاه در اواخر تابستان و پاييز كه طول روزكوتاه است كاشته مي‌شود. رعايت اين موضوع به تشكيل پيازهاي باكيفيت‌تر مي‌انجامد. طول روزكوتاه يعني پياز به نور كمتر و حرارت كمتر براي تشكيل سوخ (bulb) و غذاسازي دارد.
ساقه‌هاي پياز معمولاً ۱۵ تا ۴۵ سانتيمتر ارتفاع مي‌گيرند. كشاورزان ساقه‌ها را هنگامي‌كه بلند مي‌شوند از ارتفاع حدوداً ۱۰ سانتيمتري زمين قطع مي‌كنند يا مي‌شكنند تا انرژي گياه صرف رشد قسمت‌هاي زيرزميني شود و پيازهاي درشت‌تري را توليد كند. البته به‌طوركلي هنگامي‌كه پياز بالغ مي‌شود، ذخاير غذايي شروع به انباشته شدن در ته برگ و برجستگي پياز مي‌كنند.
طبقه‌بندي پيازها
طبقه‌بندي بر اساس رنگ
رنگ زرد يا قهوه‌اي مناسب سرخ كردن و پخت‌وپز (كباب، شامي، سس، سوپ)
پياز قرمز يا ارغواني مناسب خام خوردن (ترشي، سالاد و ساندويچ)
پياز سفيد، تردترين و معمولاً تندترين (سالسا، چاشني)
پيازهاي ايراني
سفيد: پياز سفيد كاشان، سفيد قم
قرمز: پياز طارم، ري، آذرشهر
صورتي: پياز نوشهر
بنفش: پياز كهريزك
پيازهاي آمريكايي
زرد: كُره زرد Yellow globe
سفيد: كره سوت پرت سفيد South white globe
قرمز: كره قرمز سوت پرت South port red globe
طبقه‌بندي پياز بر اساس طول روز
همان‌طور كه گفته شد انواع پياز با توجه به نيازش به نور و دما به سه دسته روزبلند و روزكوتاه و روز متوسط تقسيم مي‌شود.
۱- پيازهاي روزكوتاه
پيازهاي روزكوتاه به كمترين ميزان روز نياز دارند در نتيجه مناسب براي كاشت پاييزه بوده و در روزهايي با طول ۱۱ تا ۱۲ ساعت پياز به‌خوبي تشكيل مي‌شود و ۶ تا ۷ ماه بعد و در زمستان يا اوايل بهار برداشت مي‌شود.
۲- پيازهاي روز متوسط
آب‌وهواي ملايم و معتدل براي كاشت اين نوع پياز مناسب است و در روزهايي با طول ۱۳ تا ۱۴ ساعت نياز دارند و معمولاً اين نوع پياز در زمستان كاشته مي‌شود و به ۵ تا ۶ ماه زمان براي رشد نياز دارد و معمولاً در خرداد يا تيرماه سال بعد برداشت مي‌شود.
۳- پيازهاي روزبلند
اين مدل پيازها به روزهاي بلند و گرم نياز دارند. روزهايي با طول ۱۶ ساعت كه طولاني‌ترين روزهاي سال مي‌باشند براي كاشت و غده زني اين رقم پيازها مناسب است، اين ارقام پياز در مناطق معتدل سرد كاشته مي‌شود، فصل كاشت بذر اين ارقام اوايل بهار است و در يك دوره ۶ ماهه قابل‌برداشت شده و در شهريور يا مهرماه نيز برداشت مي‌شود.
بيشتر ارقام پياز حدود ۸۹٪ آب، ۴٪ قند، ۱٪ پروتئين، ۲٪ فيبر و ۰٫۱٪ چربي دارند. پياز مواد غذايي ضروري و چربي كمي دارد و در هر ۱۰۰ گرم ۱۶۶ كيلو ژول (۴۰ كيلوكالري) انرژي توليد مي‌كند. بدون افزايش محسوس ميزان كالري غذاها را خوش‌طعم مي‌كنند. پيازهاي خردشده تركيبات معيني را منتشر مي‌كنند كه موجب مي‌شود غدد اشكي چشم اذيت شده و اشك ترشح كنند، در سال ۲۰۰۸، مؤسسه غذا و محصول نيوزيلند به‌وسيله استفاده از خاموشي ژن و زيست‌فناوري و براي جلوگيري از تجزيه به‌وسيله آنزيم LFS، پيازي را توليد كردند كه هيچ اشكي توليد نمي‌كند. جالب است بدانيد كه در قرون‌وسطي در اروپا پياز در كنار كلم و حبوبات يكي از سبزي‌ها اصلي خوراك مردم فقير و غني بود و چنان اهميتي داشت كه مردم براي پرداخت اجاره و حتي هديه عروسي از آن استفاده مي‌كردند. همچنين براي پياز درماني، درمان سردرد، مارگزيدگي و ريختن موي سر پياز تجويز مي‌شد.
زمان برداشت پياز و بذر گياه
معمولاً در فصل پاييز ساقه‌هاي پياز زرد شده و از بين مي‌روند و پوست خارجي پياز در زيرخاك خشك مي‌شود و برداشت آغاز مي‌شود، اگر پيازها برداشت نشود قسمت مياني پياز مجدد در فصل بهار شروع به برگ دهي مي‌كند و در اين بار ساقه‌هاي گل دهنده رشد مي‌كنند و گل‌ها تبديل به دانه قابل كاشت شده، بعد از رسيدن بذرها مي‌توان آنها را برداشت و براي كاشت پياز سال بعد ذخيره نمود. گل‌هاي پياز معمولاً سفيد و دانه‌هاي آن مشكي هستند. پياز به‌سادگي تكثير مي‌يابد و مي‌توان آن را در فضاي كوچك باغچه يا گلدان‌هاي سايز متوسط پرورش داد. البته پياز به فراواني يافت مي‌شود و شايد انتخاب ايده آلي براي كاشت خانگي نباشد ولي هميشه به اين نكته توجه داشته باشيد كه گياهي كه در منزل پرورش مي‌دهيد و از سلامت آبياري و خاك و رشد آن اطمينان داريد باارزش‌تر است.
طريقه كاشت بذر پياز
پياز بسته به اينكه در چه نوع خاك و زميني كشت شود ممكن است تند شود و يا تندي آن كمتر گردد و اصطلاحاً رو به شيرين شدن بگذارد. خاكهاي گلي چون محتوي سولفور زيادي هستند پياز را تند مي‌كنند. در مقابل خاكهاي شني و رسي باعث رشد مناسب پياز مي‌شوند. مكان مناسب براي كشت پياز، جايي است كه نور زياد آفتاب را دريافت نمايد. همچنين آب‌وهواي مناسب براي كاشت پياز آب‌وهواي خنك است. پس مكان‌ها و زمان‌هايي كه هواي خنك داشته و طول روزبلند است. براي كاشت گياه پياز مناسب مي‌باشند. البته پياز در گستره وسيعي از آب‌وهوا قادر به رشد است اما دما و شرايط مطلوب براي رشد گياه پياز همان بود كه توضيح داده شد. در موقع كاشت پيازها بهتر است كه فاصله رديف‌ها از ۲۵ سانتيمتر كمتر نگردد و فاصله بوته‌هاي پياز از هم نيز بهتر است ۱۰ سانتيمتر باشد. لازم است جهت گرفتن نتايج بهتر آبياري در فواصل مشخص مثلاً سه چهار هفته يك‌بار انجام گيرد.
براي كاشت در باغچه منزل بذر پياز را به‌صورت مستقيم بعد از رفع سرما و در فصل مناسب كه در بالا توضيح داديم در رديف‌هايي (خطوطي) به فاصله ۱۰ تا ۲۰ سانتيمتر و بذرها را به فاصله ۲ تا ۶ سانتيمتر از هم بكاريد. در هر گود دو تا سه عدد بذر به عمق ۲ سانتيمتر قرار مي‌دهيم يا اينكه بذرها را در سيني نشاء يا گلداني ديگر مي‌كاريم و بعد از رشد و رسيدن به حداقل ۵ سانتيمتر به زمين و باغچه به فواصلي كه در بالا گفته شد انتقال مي‌دهيم. روش ديگر براي كاشت بذر به‌صورت رديفي و دست پاش است به اين صورت كه به فواصل ۲۰ سانتيمتر از يكديگر شيارهاي به عمق ۵ سانتيمتر ايجاد مي‌كنيم و بذرها را در سرتاسر كف شيارها مي‌ريزيم و سپس با خاك نرم بر روي بذرها را به ارتفاع ۲ سانتيمتر پر مي‌كنيم، بعد از رشد پيازها گياهان را به فواصل ۵ سانتيمتر از هم تنك مي‌كنيم.
بذر پياز را مي‌توان به‌صورت دست پاش نيز در باغچه همانند بذر سبزي و پيازچه كاشت ولي بايد توجه داشت كه براي اينكه پيازهاي درشت‌تري داشته باشيم بعد از رشد بذرها گياهان را به فواصل حداقل ۵ سانتيمتر از يكديگر تنك كنيم و گياهان اضافي را به‌آرامي از خاك خارج كنيم. براي كاشت بذر در گلدان نيز ابتدا گلدان را با خاك مناسب پر كنيد و سپس بذرها را به‌صورت مستقيم به فواصل ۱ تا ۲ سانتيمتر از يكديگر در عمق ۲ تا ۳ سانتيمتر بكاريد، بعد از رشد پيازها گياهان را به فواصل ۵ سانتيمتر از يكديگر تنك كنيد و چند گياه قوي‌تر را نگهداريد.
زمان كاشت پياز
گياه پياز را بسته به اينكه روزبلند، روز متوسط و يا روزكوتاه است كشت مي‌كنند. مثلاً زمان كاشت ارقام روزبلند پياز در فروردين‌ماه است. پيازهاي روزكوتاه در مناطق با زمستان‌هاي معتدل در پاييز كشت مي‌گردند. ارقام روز متوسط پياز در مناطق ملايم در زمستان كاشت مي‌شود. پيازهاي روزبلند از لحاظ طعم با پيازهاي روزكوتاه تفاوت دارند. پيازهاي روزكوتاه تندي كمتري داشته و مزه آنها شيرين‌تر است.
برداشت پياز
پياز را بسته به اينكه هدف توليد بذر پياز باشد و يا محصول پياز در سال اول و يا دوم كشت برداشت مي‌كنند. اگر هدف درايفت محصول پياز است كه در سال اول بعد از كاشت برداشت مي‌گردد. ولي اگر هدف برداشت بذر و توليد بذر پياز باشد مي‌بايست تا سال دوم صبر نمود تا ساقه‌ها تشكيل شوند و به گل بنشينند.
آفات پياز
مهم‌ترين آفات پياز عبارت‌اند از: مگس پياز، تريپس و بيماري نماتد ساقه پياز.
خواص و فوايد پياز
مهم ترين خواص پياز عبارت اند از:
پياز بسيار ادرارآور است و در افرادي كه مشكل دفع ادرار دارند چه به‌صورت خام و چه پخته مي‌توانند از آن استفاده كنند. از طرفي همين ادرار بودن باعث دفع سموم از بدن مي‌گردد.
پياز خاصيت مدر بودن را دارد؛ بنابراين براي دفع سنگ كليه نافع است.
كليه سموم را به‌راحتي از كليه و كبد دفع مي‌كند.
براي پايين آوردن حرارت بدن مؤثر است.
ميزان زيادي فيبر در اين گياه وجود دارد؛ بنابراين براي رفع يبوست بسيار مفيد است.
موجب بهبود گردش خون در بدن مي‌شود.
آب اين گياه براي رفع جوش‌هاي غرور جواني و سفيد كردن پوست كاربرد دارد.
به دليل وجود كلسيم در درمان و پيشگيري از پوكي استخوان مؤثر است.
به دليل وجود مواد آنتي باكتريالي، ضدعفوني‌كننده سيستم گوارشي است.
به دليل وجود فيبر، در پيشگيري و درمان سرطان روده بزرگ مؤثر است
پياز از سرطان روده و معده پيشگيري مي‌كند و حتي مي‌تواند مانع از رشد سلول‌هاي سرطاني شود.
از طريق امگا ۳ موجود در خود، مي‌تواند كلسترول خون را كاهش دهد و از سكته قلبي جلوگيري كند.
گردش خون را بهبود بخشيده و مانع از لخته شدن خون در رگ‌ها و گرفتگي عروق مي‌شود.
سرشار از فيبر است و درنتيجه باعث احساس سيري در معده شده و به همين دليل در رژيم‌هاي لاغري پركاربرد است.
يك انسولين گياهي است كه ميزان قند خون را كاهش مي‌دهد و براي افراد ديابتي مفيد است.
خاصيت آنتي باكتريال دارد و ضدعفوني‌كننده سيستم گوارش است.
پياز گردش خون را بهبود مي‌بخشد. پس استفاده از ماسك پياز بر روي صورت موجود حركت خون به سمت صورت شده و پوست را شفاف مي‌كند.
حاوي كلسيم است و درنتيجه به استحكام استخوان كمك نموده و از پوكي استخوان جلوگيري مي‌كند.
سينه را نرم نموده و در زمان سرماخوردگي بهبود گلو را سريع‌تر مي‌كند.
براي افزايش تمايلات جنسي، تخم پياز مفيد است.
براي خريد بذر پياز و ساير صيفي جات به فروشگاه بذر ظرافت مراجعه فرماييد.
همچنين از راه‌هاي زير نيز مي‌توانيد محصولات ما را ملاحظه و خريد نماييد:
۱- مراجعه به صفحه اينستاگرامي به آدرس:
https://www.instagram.com/zerafat.shop
۲- مراجعه به كانال تلگرامي به آدرس:
https://t.me/zerafat_shop
۳- تماس با شماره موبايل: ۰۹۱۳۵۵۵۵۸۳۳
