به‌عنوان پرورش‌دهندگان محصولات كشاورزي براي انتخاب كودهايي كه متناسب با نيازمان باشند، بايد قادر باشيم انتخاب خود را با محصولات مشابه مقايسه كنيم تا از محدوده‌ي كامل عناصر مغذي موجود در يك كود خاص آگاه باشيم. به اين منظور با خواندن برچسب محصول ميتوانيم از عناصر موجود در كود آگاه شويم. بر روي برچسب محصول اطلاعاتي درباره‌ي مقادير نيتروژن، فسفر و پتاسيم (ان، پي، كا) وجود دارد. باوجوداين گاهي دريافتهايم درحالي‌كه برچسب روي كود X نسبتهاي NPK را ده برابر بيشتر از كود Y نشان ميدهد، مقدار آب افزودني به هر دو كود دقيقاً يكسان است. زيرا نسبتهاي NPK كه گاهي اوقات با هم مقايسه ميكنيم از سيستمهاي اندازه‌گيري مختلفي استفاده ميكنند.
براي توصيف ميزان مواد مغذي موجود در كودهاي مايع روشهاي مختلفي وجود دارد. سطح NPK موجود در كود مايع را ميتوان بدون در نظر گرفتن آبي كه آن را رقيق كرده توصيف كرد. به‌عبارت‌ديگر هدف تعيين نسبي هركدام از مواد مغذي با توجه به تمام عناصر موجود در كود است. به‌عنوان مثال يك كود به اين صورت دسته‌بندي شده است: ۲۹-۲۳-۲۶ كه در آن محتواي نيتروژن برابر با ۲۶% تمام عناصر موجود در آن تركيب خاص است. همان‌طور كه مي‌توانيد مشاهده كنيد اين تعريف سطوح غلظت مواد را با اعداد بسيار بالايي نشان ميدهد.
گزينه‌ي ديگر نمايش سطوح NPK برحسب وجود اين مواد در هر واحد حجم است. به‌عنوان مثال يك كود مايع NPK به‌صورت ۲-۳-۳ كودي است كه در هر ۱۰۰ ميلي‌ليتر مايع، ۳ گرم نيتروژن وجود دارد. اين سيستم مربوط به سيستم وزن/حجم (w/v) است. روشي كه بهجاي در نظر گرفتن وزني كه بايد به محلول افزوده شود، تنها حجمي را در نظر ميگيرد كه مواد كود در آن حل ميشوند.
سومين گزينه بر مبناي ميزان NPK موجود در يك كود مايع است. اين سيستم وزن/وزن (w/w) نام دارد. ميدانيم كه وزن ۱ ليتر آب برابر ۱ كيلوگرم است و بعد از تركيب آب با كود (مواد كود) وزن حاصل برابر وزن آب بهعلاوهي وزن عناصر كود و ساير محصولات شامل اسيد هيوميك، مواد بافر و... است. نتيجه اينكه وزن يك ليتر كود مايع هميشه بيشتر از يك كيلوگرم خواهد بود.
چگالي يك محلول
مقدار جرم ماده‌ي جامد موجود در يك ليتر آب چگالي نام دارد. چگالي ۱ براي آبي به‌كار ميرود كه هيچ مادهاي در آن آب حل نشده باشد (به‌عنوان مثال آب مقطر). هر چه ميزان جامدات محلول در آب بيشتر باشد، چگالي محلول نيز بيشتر خواهد شد. به‌عنوان مثال وقتي روي ظرف ۱ ليتري كود مايع به وزن ۵/۱ كيلوگرم علامت ۱-۲-۲ وجود داشته باشد نشاندهندهي اين است كه در هر ۱۰۰ گرم مايع ۲ گرم نيتروژن وجود دارد. وقتي اين عدد را در چگالي ضرب كنيم (همان‌طور كه در پاراگراف قبلي توضيح داده شد) نتيجه‌ي به‌دست‌آمده غلظتي است كه برحسب w/v بيان ميشود. به همين دليل حتي زماني كه برچسبهاي دو محصول نسبتهاي مساوي NPK را نشان ميدهند نميتوانيم درباره‌ي اينكه كدام كود غليظ‌تر است نتيجه‌گيري كنيم. زيرا چگالي تعيينكنندهي غلظت است. اولين نتيجه‌اي كه ميتوانيم بگيريم اين است كه نسبتهايي (مقاديري) كه به‌صورت w/v مشخص ميشوند بزرگتر از نسبتهايي هستند كه به‌صورت w/w بيان ميشوند. براي تأمين مواد مغذي كافي گياهان از دو كود استفاده ميكنيم كه با مقادير NPK w/w (كه نشاندهندهي غلظت آن‌ها است) علامتگذاري شده‌اند. افزودن مقادير هر كدام از اين عناصر كه به ميلي‌ليتر بيان ميشوند با روشهاي زير مشخص ميشوند.
اگر چگالي محصول مشخص باشد كاري كه بايد انجام دهيم اين است كه اين عدد را در مقادير w/w داده‌شده ضرب كنيم. درنتيجه مقدار بيان شده به w/v را خواهيم داشت. همچنين چگالي مشخص‌شده نشان ميدهد كه در هر ميلي‌ليتر چند گرم ماده‌ي مغذي وجود دارد.
اين مثال را در نظر بگيريد:
ميخواهم براي آبياري گياهانم از كودي استفاده كنم كه روي برچسب آن اعداد ۱-۲-۲ وجود دارد و چگالي كود براي رسيدن به سطح ۱۰۰ ميلي‌گرم نيتروژن در محلول ۱/۲ g/ml است. براي رسيدن به اين سطح مقدار را در چگالي ضرب ميكنيم:
۲g/100g˟ ۱/۲g/ml= ./024g/ml=24mg/ml
اين محاسبات ما را به‌سوي w/v هدايت ميكند. يعني حالا ميدانيم كه محلول ۱ ليتري كود ما حاوي ۲۴ گرم نيتروژن است. اگر بخواهم محلول مورداستفاده براي گياهان حاوي ۱۰۰ ميلي‌گرم ماده‌ي مغذي باشد بايد اين ميزان نيتروژن (۱۰۰ ميلي‌گرم) را از تغليظ بطري كود به دست آوريم. وقتي ميدانيم ۱ ليتر كود اشباع شده حاوي ۲۴ گرم نيتروژن است ميتوانيم با تكيه بر يك قانون كلي تعيين كنيم كه بايد چند ميلي‌ليتر كود به يك ليتر آب اضافه كنيم.
هنوز از همان مثال استفاده ميكنيم: اگر ۱ ميلي‌ليتر ماده‌ي مغذي حاوي ۲۴ ميلي‌گرم نيتروژن (./۰۲۴ گرم) باشد، از محلول ۱۰۰/۲۴mg=4/1ml، ۱۰۰ ميلي‌گرم محلول به دست خواهد آمد. درنهايت براي استفاده‌ي كود مايعي حاوي ۱۰۰ ميلي‌گرم نيتروژن براي گياهان بايد ۱/۴ ميلي‌ليتر كود تغليظ شده را در ۱ ليتر آب حل كنيم. در اين مثال مقدار NPK نشان ميدهد كه ۱۰۰ ميلي‌گرم فسفر و ۵۰ ميلي‌گرم پتاسيم نيز به آب افزوده خواهد شد.
اگر چگالي كود مايع مجهول باشد، چند گزينه پيش رو داريم: ميتوانيم براي تعيين چگالي از چگالي سنج استفاده كنيم يا ۱ ليتر از محلول را وزن كنيم. با اينهمه اگر هنوز هم نتوانستيم چگالي را تعيين كنيم روي برچسب مربوط به غلظت گزينه‌ي ديگري وجود دارد. به‌طوركلي توليدكنندگان اين كودها براي تعيين ميزان غلظت پيشنهادي كود براي هر ليتر شاخصهايي فراهم ميكنند.
همان‌طور كه تابه‌حال ملاحظه كرده‌ايد، اين روشها بهندرت براي توصيف به كار ميروند و دقت آن‌ها كمتر از ساير روشها است. تنها راه كسب اطلاعات بسيار معتبر و صحيح درباره‌ي كميت كلي مواد مغذي كه بايد به آب افزوده شوند اندازه‌گيري هدايت الكتريكي (EC) است. بايد خاطرنشان كنيم كه كود ارگانيك يا مواد افزودني به خاك داراي مواد مغذي ارگانيك يا عناصر ناچيزي هستند كه براي محاسبات ما حياتي هستند ولي سنجش هدايت الكتريكي آن را شناسايي نميكند. به‌طوركلي اين بدان معناست كه اگر براي مراقبت از گياهان خود از مواد افزودني به خاك نيز استفاده ميكنيد بايد غلظت هدايت الكتريكي اندكي كمتر از غلظت كودها يا مواد مغذي افزودهشده به خاك باشد.
غلظت وابسته به چگالي
با توجه به تمام اطلاعات بالا ميتوان نتيجه گرفت كه: در مقايسه با نسبت w/v، نسبت w/w مقادير كمتري از مواد را نشان ميدهد. به همين دليل اگر بخواهيم دو كود را با هم مقايسه كنيم اولين كاري كه بايد انجام دهيم توجه دقيق به سيستم اندازه‌گيري مورداستفاده براي بيان مواد مغذي است. ولي حتي در اين صورت نيز نسبت w/w اطلاعات دقيقي درباره‌ي غلظت نشان نميدهد؛ زيرا وابسته به چگالي است. در صورت مجهول بودن چگالي و w/v، به‌منظور تعيين اينكه كدام كود غليظ‌تر است، پيروي از دستورالعملهاي سازنده درباره‌ي ميزان كود موردنياز ميتواند اطلاعات مفيدي به ما بدهد. بهترين شاخص براي يافتن بالاترين سطح هدايت الكتريكي، حل كردن مقادير يكساني از هر دو غلظت در يك ليتر آب و اندازه‌گيري تركيبات ايجاد شده است.
براي خريد انواع كود و ساير محصولات كشاورزي به فروشگاه بذر ظرافت مراجعه فرماييد.
همچنين از راه‌هاي زير نيز مي‌توانيد محصولات ما را ملاحظه و خريد نماييد:
۱- مراجعه به صفحه اينستاگرامي به آدرس:
https://www.instagram.com/zerafat.shop
۲- مراجعه به كانال تلگرامي به آدرس:
۳- تماس با شماره موبايل: ۰۹۱۳۵۵۵۵۸۳۳